Urlop wypoczynkowy w ujęciu prawnym

Zaczyna się okres letni co jest równoznaczne z planowaniem wakacji oraz odpoczynku. Każdemu zatrudnionemu na umowę o pracę polskie prawo pracy przewiduje możliwość wzięcia urlopu wypoczynkowego. Należy podkreśli ć, że urlop jest coroczny, płatny i nieprzerwany. Nie można się go również zrzec lub przenieść na inną osobę, gdyż jest on ściśle związany z konkretną osobą. Udzielenie urlopu wypoczynkowego jest obowiązkiem pracodawcy, a nieprzestrzeganie tych uregulowań grozi nałożeniem na pracodawcę gary grzywny.

Kiedy pracownik nabywa prawo do urlopu oraz w jakim wymiarze?

Pracownik, który podejmuje pracę po raz pierwszy w danym roku kalendarzowym zyskuje prawo do niego z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu  jaki przysługiwałby po roku pracy. Po roku pracownik uzyskuje: 20 dni urlopu w przypadku zatrudnienia  krótszego niż 10 lat oraz 25 dni w przypadku zatrudnienia co najmniej 10 lat. Do wymiaru przysługującego urlopu zalicza się tzw. staż pracy zawierający w sobie również okres pobierania nauki. Wygląda to następująco:

1. zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2. średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3. średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
4. średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
5. szkoły policealnej – 6 lat,
6. szkoły wyższej – 8 lat.

A także okres zatrudnienia u poprzednich pracodawców bez względu na fakt ustania zatrudnienia oraz sposób jaki ustał stosunek pracy.

Pracodawca ma obowiązek  udzielenia pracownikowi urlopu. Warto zauważyć, że na wniosek pracownika, urlop może być podzielony na kilka części z zastrzeżeniem jednak że obowiązkowe jest udzielenie pracownikowi nieprzerwanego czternastodniowego urlopu wypoczynkowego.

Za czas urlopu przysługuje wynagrodzenie w takiej wysokości w jaką otrzymałby nie będąc na urlopie.

Zaplanowany urlop może zostać przesunięty na wniosek pracownika, jednakże musi być on umotywowany z podaniem konkretnych istotnych przyczyn. Pracodawcy również przysługuje prawo do przesunięcia zaplanowanego urlopu jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby zakłócenie toku pracy.

Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?

Według art. 167 pracodawca ma prawo do odwołania pracownika, który przebywa na urlopie. Jedynym warunkiem jest wystąpienie niespodziewanych okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili udzielania pracownikowi urlopu. W takiej sytuacji pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika związane z odwołaniem go z urlopu. Koszty te obejmują m.in. koszty za transport, koszty pobytu na urlopie ale w zakresie niewykorzystanym, koszty obejmujące całą rodzinę jeżeli pracownik spędza wczasy z najbliższymi.
Odwołanie z urlopu jest poleceniem służbowym w związku z tym pracownik nie może go zakwestionować, nawet jeżeli uważa że nagły powrót  do pracy nie jest potrzebny.

Urlop niewykorzystany.

W przypadku niewykorzystania urlopu przez pracownika w danym roku kalendarzowym nie traci on prawa do niego. Zaległy urlop przechodzi na następny rok kalendarzowy w obowiązkiem wykorzystania go do końca 30 września – w praktyce wystarczy aby dzień 30 września był  pierwszym dniem zaległego urlopu. Pracodawca ma całkowite prawo wysłać na urlop wypoczynkowy pracownika nawet jeżeli ten nie wyraża chęci na wykorzystanie go.

Urlop a zamiana pracy.

W przypadku zmiany pracy w ciągu roku urlop wypoczynkowy reguluje art. 155 (1) k.p. stanowiący, że u dotychczasowego pracodawcy przysługuje mu urlop wypoczynkowy proporcjonalny do tego co przepracował u niego. Natomiast u nowego pracodawcy przysługuje mu:

1) w przypadku gdy jest zatrudniony nie krócej niż do roku kalendarzowego – tyle ile zostało mu do końca roku kalendarzowego

2) w przypadku zatrudnienia na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego – tyle ile przysługuje mu za ten czas.

Może się zdarzyć również sytuacja w której pracownik nie wykorzystał u poprzedniego pracodawcy przysługującego mu urlopu. W takim przypadku pracodawca ten powinien wypłacić pracownikowi ekwiwalent, a niewykorzystany urlop ”przechodzi” razem z pracownikiem do nowej pracy.