Plagiat - Definicja prawne i rodzaje
Postępująca cyfryzacja i łatwy dostęp do wielu dóbr sprawia, że problem plagiatu jest dość powszechny, ale jednocześnie budzi wiele wątpliwości. Pojęcie plagiat nie ma definicji normatywnej więc ciężko zdefiniować czym tak właściwie jest i jakie działanie jest plagiatem.
Warto zauważyć, że można wyodrębnić kilka rodzajów a mianowicie: plagiat jawny i ukryty (ze względu na sposób wykorzystania danego dzieła), całkowity i częściowy oraz tak zwany autoplagiat.
Plagiat jawny polega na przywłaszczeniu całości utworu lub jego fragmentu i podpisanie go własnym imieniem i nazwiskiem. Natomiast plagiat ukryty polega na kradzieży tylko fragmentów danego działa bez podawania źródła oraz jego autora.
Plagiat całkowity polega na przywłaszczeniu całości dzieła innej osoby jako swojej własnej, natomiast plagiat częściowy polega na podpisaniu swoim nazwiskiem tylko fragmentu danego działa.
Dość ciekawym zjawiskiem jest autoplagiat polegający na kopiowaniu własnego utworu. Głównym powodem autoplagiatu jest chęć pozornego powiększenia swojego dorobku naukowego. Nie stanowi przestępstwa ale jest to czyn bardzo nieetyczny.
KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z PLAGIATEM?
Pomiędzy plagiatem a sytuacją gdy nie mamy z nim do czynienia jest dość dosyć cienka granica. Istnieje wiele sytuacji przypominających plagiat lecz nimi nie będących.
- Zrobienie użytku z cudzego pomysłu – wykorzystanie cudzego pomysłu we własnego twórczości. Pomysł nie jest gotowym utworem dlatego nie mamy do czynienia plagiatem, ponieważ aby mógł podlegać ochronie musi przybrać określoną formę.
- Twórczość równoległa – mająca miejsce w sytuacji gdy dwie lub więcej osób, nie znających się wpada na ten sam pomysł i zaczynają wcielać go w życie.
- Stosowanie podobnych wyrazów – za plagiat nie będzie również uznana sytuacja, gdy posługujemy się podobnymi zabiegami stylistycznymi jakimi posługiwał się inny twórca. Podobna konstrukcja zdań, sposób budowy dialogów nie podlegają ochronie na gruncie prawa autorskiego.
- Ciąg dalszy dzieła które powstało wcześniej – za plagiat nie będzie uznana sytuacja, gdy osoba wymyśli ciąg dalszy danego utworu.
- Niedozwolony przedruk polegający na wskazaniu prawdziwego autora danego działa w sytuacji gdy publikujemy dane działo np. na stronie internetowej.
KONSEKWENCJE PRAWNE DOPUSZCZENIA SIĘ PLAGIATU
W konsekwencji, dopuszczenie się plagiatu powoduje wycofanie oraz unieważnienie danego dzieła. Poza tym osoba, która dopuściła się plagiatu może zostać pociągnięta do odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego i karnego. Autor może domagać się przeprosin, wycofania plagiatu z obrotu oraz zadośćuczynienia finansowego. Co więcej według art. 115 prawo autorskie w przypadku przywłaszczenia sobie autorstwa albo wprowadzania w błąd co do autorstwa w całości lub części cudzego utworu lub artystycznego wykonania a także w przypadku rozpowszechniania bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy utworu w wersji oryginalnej lub opracowania, artystycznego wykonania albo publicznie zniekształca utwór, wykonanie artystyczne, fonogram albo nadanie przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3.
Należy również podkreślić, że o zaistnieniu popełnienia plagiatu każdy ma obowiązek poinformować odpowiednie organy ścigania – plagiat należy do przestępstw ściganych z urzędu.